E faʻapefea ona aʻoaʻo e vave faitau i le mafaufau?

O le malamalama na maua mai i lesona o algebra ma geometry i le olaga e masani ona seasea lava ona faʻaaoga e tagata. O tomai sili ona taua ma talafeagai e fesootaʻi ma le matematika o le mafai lea ona vave mafaufau i le mafaufau, o lea e taua ai le fuafua pe faʻapefea ona aʻoaʻoina. I le olaga masani, e mafai ai e oe ona fuafua vave le suiga, fuafua le taimi, ma isi.

E sili ona lelei le atiina ae o tomai mai le laiti lava, pe a sili atu ona vave iloa e le faiʻai faamatalaga. E tele auala aoga e faʻaaoga e le toʻatele o tagata.

E faʻapefea ona e iloa faitau vave i le mafaufau?

Ina ia taunuʻu manuia lelei, e tatau ona faʻaauau le faia o aʻoaʻoga i taimi uma. A maeʻa ona ausia nisi o sini, e aoga le faʻalavelaveina o le galuega. O le taua tele o tomai o se tagata, o lona uiga, o le gafatia e teuina ni mea i le mafaufau ma gauai totoʻa. O le manuia silisili e mafai ona ausia e tagata e iai le mafaufau matatiki. Ina ia vave aʻoaʻo e faitau, e tatau ona e iloa lelei le tele o le laulau.

O auala sili ona lauiloa o le faitauina:

  1. O le a tatou iloiloina le auala e fuafua vave ai numera lua-numera i le mafaufau, pe afai e te manaʻo e faʻatele i le 11. Ina ia malamalama i le metotia, seʻi o tatou tilotilo i se tasi faʻataʻitaʻiga: 13 faʻateleina le 11. O le faafitauli o le va o le numera 1 ma le 3 e te manaʻomia e faʻapipiʻi ai le aofaiga, o le 4. O se taunuuga, ua aliali mai o le 13x11 = 143. Afai o le numera o numera e maua ai numera lua-numera, mo se faʻataʻitaʻiga, afai e te faʻatuputeleina le 69 i le 69, ona 6 + 9 = 15, ona e tatau lea ona e faʻaofi le numera lona lua, o lona uiga, 5, ma faaopoopo le 1 i le numera muamua o le telefoni. O loʻo i ai se isi auala e faʻateleina ai le fuainumera i le 11. E amata i le, faʻateleina i le 10, ona faaopoopo lea o le numera muamua i ai. Mo se faʻataʻitaʻiga, 14x11 = 14x10 + 14 = 154.
  2. O le isi auala e vave fuaina ai numera tele i galuega mafaufau mo le faʻaopoopoga i le 5. Ole tulafono e talafeagai mo soʻo se numera e manaʻomia ona vaevaeina e le 2 mo le amataga. Afai o le taunuuga o se numera, e tatau ona e togi le zero i le faaiuga. Mo se faʻataʻitaʻiga, ia suʻe pe faapefea ona sili atu le 504 i le 5. Ina ia faia lenei mea, 504/2 = 252 ma taʻu i le faaiuga o le 0. O se taunuuga, matou te mauaina le 504x5 = 2520. Afai, pe a vaevaeina se numera, e te le maua se numera, e tatau lava ona e aveeseina le numera. Mo se faʻataʻitaʻiga, ia iloa pe fia taimi e 173 e faʻateleina i le 5, e te manaʻomia le 173/2 = 86.5, ma pe a maeʻa ona aveese le misa, ma e foliga mai e 173x5 = 865.
  3. Matou te aʻoaʻoina pe faʻapefea ona vave fuafua i le mafaufau numera lua-numera, e ala i le faʻaopoopoga. Muamua e tatau ona e faaopoopo i ai le sefulu, ona sosoo ai lea, iunite. Ina ia maua le iuga mulimuli, e tatau ona e faaopoopo i ai muamua le lua taunuuga. Mo se faʻataʻitaʻiga, o le a tatou iloiloina pe fia le 13 + 78. Muamua taga: 10 + 70 = 80, ma le lona lua: 3 + 8 = 11. O le iuga mulimuli o le a faapenei: 80 + 11 = 91. O lenei metotia e mafai ona faʻaaoga pe a toesea e se tasi se tasi mai le numera tasi.

O le isi autu faanatinati o le auala vave e fuafua ai pasene i le mafaufau. Ma le isi, mo se malamalama sili atu, mafaufau i se faʻataʻitaʻiga o le auala e maua ai le 15% o se fuainumera. Muamua, filifili le 10%, o lona uiga, vaelua le 10 ma faʻaopopo le afa o le iuga -5%. Suʻe 15% o le 460: e maua le 10%, vaevae le numera i le 10, matou te maua le 46. O le isi laasaga o le sailia lea o le afa: 46/2 = 23. O se taunuuga, 46 + 23 = 69, o le 15% o le 460.

E i ai se isi metotia, pe faʻapefea ona fuafua le fiafia. Mo se faʻataʻitaʻiga, afai e tatau ona e fuafuaina pe o le a le 6% o le 400. I le amataga, e tatau ona e maua le 6% o le 100 ma o le a ono 6. E maua le 6% o le 400, e te manaʻomia le 6x4 = 24.

Afai e manaʻomia le 6% o le 50, ona tatau lea ona e faʻaogaina lenei algorithm: 6% o le 100 e 6, ma mo le 50, o le afa lenei, o le 6/2 = 3. O se taunuuga, e foliga mai o le 6% o le 50 e 3.

Afai o le numera mai le mea e te manaʻo e maua ai se pasene e itiiti ifo i le 100, e tatau ona e alu ese atu le itu i le tauagavale. Mo se faʻataʻitaʻiga, ia maua le 6% o le 35. Muamua, sue le 6% o le 350 ma o le a 21. O le tau tutusa o le 6% mo le 35, o le 2.1.