Vitalism

Vitalism (mai le Latin vitalis - ola, ola) o se faʻatinoga lelei i le biology lea e mafai ai ona i ai se malosi taua e le mafai ona vaaia i soo se mea ola. O mea e manaʻomia muamua o le talitonuga o mea faʻapitoa e mafai ona matauina i le filosofia a Plato ma Aristotle, o le na talanoa e uiga i le tino ola pea (psyche) ma le malosi e le mafai ona tupu, Ona aveʻesea lea o le tagata e ala i le faʻamatalaga faʻamalamalamaga o mea ofoofogia, e uiga i le faanatinati na o le seneturi lona 17. O le fuga mulimuli o neo-mea masani na tupu i le afa lona lua o le 19 seneturi. Ae o le atinaʻeina o le ola o meaola ma vailaʻau faʻasaina, o le mafaufauga o mea faʻapitoa na faʻaseseina, sei tatou iloa po o le a lona toilalo.

Vitalism ma lona faʻaitiitia

I taimi uma lava, sa fiafia le tagata i le mataupu o le amataga o le olaga. A o leʻi suʻesuʻeina suʻesuʻega faasaienisi, o faʻamatalaga o le faʻaosoosoina o lotu e leʻi mafua ai se masalosalo. Ae ina ua iloa e tagata o le lalolagi o loo pulea e tulafono tau masini, o le talitonuga o le tupuaga paia na amata ona mafua ai le tele o masalosaloga. Ae o le mea lenei, saienisi foi, e le mafai ona tuuina mai se faamalamalamaga manino o le amataga o le olaga. O le taimi lena na foliga mai ai e le o teena tulafono faaletino, ae ua ia iloa foi le i ai o se malosiaga malosi tele o le amataga lea o amataga. O le faʻamavaega mulimuli o le manatu o mea faʻanatura na oʻo mai i le taimi o le faʻavaveina o le atinaʻe o le saienisi, pe a oʻo ina leiloloa tagata i le mea moni o se faʻamatalaga o le nofo filemu o le lalolagi e mafai ona tuʻuina mai i se manatu saʻo ma le aoga. O se saofaga tele i le faavaeina o le talitonuga na faia e saienitisi e pei o G. Stahl (fomai) ma H. ​​Drish (fomaʻi pepe). O le mea mulimuli, aemaise lava, na fai mai e le mafai e saienitisi ona fatuina se tagata ola e toatasi, aua o le faagasologa o le foafoaga e le mafai ona avea ma se vaega o le enisinia.

Ae ua mavae atu tausaga, ua atiae le faasaienisi, ua tatalaina tulafono fou. I le faaiuga, e tusa ai ma le faigata, na i ai se paga matautia (i le manatu oi latou na faia). I le 1828, na lolomi ai e F. Woehler (German chemist) ana galuega, lea na ia taʻua ai iuga o suesuega i le tuufaatasiga o Urea. Na mafai ona ia faia se tuufaatasiga o mea inu o meaola i le auala lava e tasi e faia ai e fatuga o se tagata ola. O le amataga lea o le paʻu o mea faigata, ma o suʻesuʻega mulimuli ane na faʻapogai ai le leaga tele o lenei manatu. I le 50-seneturi o le XX senituri, na amataina ai le atinaʻeina o le tuufaatasia o meaola. Le fomaʻi Farani P.E.M. Sa mafai e Berthelot ona tuufaatasia le methane, benzene, ethyl ma methyl alcools, faapea foi le acetylene. I le taimi lea, o le tuaoi i le va o meaola ma mea e le ola, ua manatu e le mafai ona faaleagaina, na faaleagaina. O nei suʻesuʻega o aso nei e le mafai ona tuʻuina atu se mea mai mea faigata - e mafai e tagata ona faʻapipiʻi le siama, maua le manuia i le faʻaogaina ma se isi mea e mafai ai e le saienisi ona taitaia i tatou, atonu e le o toe umi ona tatou iloa ai lea o le fatuina o biorobots -

O le aʻoaʻoga faʻapitoa i le lalolagi faʻaonaponei

Ia, na matou filifilia, faasaienisi - o le faʻavavau, faʻavavega - i le tuʻuina atu! Ae aua le faanatinati i faaiuga, o le mauaina o tulafono ia e tutupu i mea faalenatura, e le mafai ona teenaina le talitonuga o mea faigata, aua o se tasi (po o se mea) e tatau ona tupu nei tulafono. E le gata i lea, o tagata atamamai o aso ua mavae ua latou manatu o le matematika e toetoe lava o se tapuaiga (Pythagoras, Plato). E viia e saienitisi le tuʻufaʻatasia o vailaʻau faʻasaina ma le faia o se siama? I luga o le soifua maloloina, aua lava neʻi galo latou te lei fatuina se mea, ae na o le toe taʻuina mai o le mea ua i ai muamua, e pei o se taleni talenia tafaoga tuai, e tutusa lelei lava mai isi mea. O le tagata o le taunuuga lea o filifiliga masani. O le talitonuga e feteenai, ae matou te ioe, ae o le a le mea na mafua ai? Suia tulaga o le olaga? Ma o le a le malosi e sui ai? O fesili mausali e le iloa e le saienisi le tali i, ma o le a le mafai lava ona iloa seivagana ua vavaeeseina le faamaualuga ma iloa ai e le gata o le lalolagi e le gata o se vaega faaletino, ae o se mea sili ona faaletino.